به طور کلی پروتکل مدیریت شبکه به دو بخش عمده تقسیم شده و برای هر بخش، استاندارد مخصوص به آن تعریف شده  است :

  • بخش اول : تعریف استاندارد مبادله اطلاعات لازم برای نظارت و مدیریت شبکه بین ماشین ها و مدیر شبکه می باشد. بدین معنا که یک نرم افزار که در یک ماشین میزبان قرار دارد چگونه با ماشینی که نقش مدیر شبکه را برعهده دارد، ارتباط برقرار نماید، از آن اطلاعات دریافت کند و یا باعث تغییر اطلاعات آن شود. ( امروزه ماشین مدیر شبکه را نرم افزار مانیتورینگ شبکه و یا نرم افزار های NMS و نرم افزاری که در ماشین میزبان قراردارد را همان انجین SNMP در تجهیزات شبکه همانند سویچ ها و روتر ها می توان نام برد)
  • بخش دوم : شامل تعریف استاندارد نظارت و کنترل و همچنین تعریف اطلاعات مدیریتی می باشد. در این بخش از استاندارد معین می شود که چه اطلاعاتی برای نظارت و مدیریت شبکه لازم است و این اطلاعات با چه اسامی و چه قالبی باید جمع آوری و نگهداری و به هنگام سازی شود.

 

مدیریت شبکه مفهومی است که از ابزارها و تکنیک های مختلف به منظور مدیریت شبکه ها و سیستم ها استفاده می کند.  تاکنون برای مدیریت شبکه، راهکارها و استانداردهای مختلفی تعریف شده است. اولین استانداردهای مدیریت در شبکه اینترنت توسط IETF در RFC-1068 و RFC-1028 تعریف شدند که به دلیل نقایص و قابلیت اطمینان پایین، طول عمرشان زیاد نبود.       

درماه مه 1990 نسخه اول پروتکل مدیریت ساده شبکه منتشر شد که بعدا با مشخص شدن عیوب آن، نسخه اصلاح شده و پیشرفته تر آن به نام SNMPV2 ارائه گردیده و به عنوان استاندارد مدیریت در شبکه اینترنت مطرح شد.

پروتکل مدیریت آسان شبکه (SNMP) برای مدیریت و مانیتورینگ شبکه از راه دور بکار می رود و اغلب از ارتباطات UDP بر روی پورتهای 161و 162 استفاده می کند. از این پروتکل می توان کنترل و پیکربندی روترها را از راه دور بدست گرفت.

مدیریت شبکه شامل پنج عملکرد اصلی مدیریت خطا، مدیریت تنظیمات، مدیریت حسابداری، مدیریت اجرا و مدیریت امنیت است. در شبکه های کامپیوتری که ترکیبی از روترها، سوئیچ ها، سرورها و ... هستند، به منظور مدیریت همه ابزارها در شبکه باید عملیات مانیتورینگ انجام شده تا از کارکرد بهینه آنها آگاه شد. اینجاست که SNMP پروتکل ساده مدیریت شبکه، می توان کمک کند. مانیتور کردن شبکه به منظور درک بهتر چگونگی کارکرد شبکه، از دیگر عملکردهای مدیریت شبکه است که نه تنها برای ترافیک های محلی به کار نمی رود، بلکه برای واسط های شهری نیز استفاده می شود.

در مدل SNMP کلیه عناصر یک شبکه خودمختار به چهار رده زیر تقسیم بندی می شوند :

  • نودهای تحت مدیریت : شامل ماشین های میزبان، مسیریابها، پل ها، چاپگرها و هر ماشین دیگری که بتواند اطلاعاتی از وضعیت خود به ایستگاه های مدیر ارسال نماید و از فرامین آنها تبعیت کند. یک نود تحت مدیریت باید قادر به اجرای پروسه کاربردی SNMP باشد. در این حالت به آن ایستگاه نمایندگی SNMP (SNMP Agent) گفته می شود. هر نود تحت مدیریت ممکن است در کنترل چند ایستگاه مدیریت باشد که هر یک از این ایستگاه های مدیر، سطوح دسترسی متفاوتی به آن ایستگاه دارند.
  • ایستگاه های مدیریت : این ایستگاه ها مراکز مدیریت شبکه می باشند و معمولا کامپیوترهای همه منظوره ای هستند که نرم افزار لازم برای مدیریت بر روی آنها نصب شده است. این ایستگاه ها با نمایندگی ها( نودهای تحت مدیریت) ارتباط برقرار کرده، دستوراتی را صادر و پاسخ هایی را دریافت می کنند. ممکن است نرم افزار مدیریت ، دارای رابط گرافیکی باشد که مسئول شبکه به سادگی وضعیت شبکه را نظارت کند.
  • اطلاعات مدیریت : هر ایستگاه یک یا چند " متغیر وضعیت " را در حافظه سازماندهی و نگهداری می کند که این متغیرها وضعیت فعلی آن را توصیف می کنند. در ادبیات پروتکل SNMP ، این متغیرها اشیاء نامیده می شوند.
  • قرارداد مدیریت : روشی است استاندارد و مستقل که براساس آن، ایستگاه مدیر با نمایندگی ها ارتباط برقرار می کند و قادر است حالت اشیاء (متغیرهای وضعیت) آنها را تقاضا کرده و در صورت لزوم آنها را تغییر دهد.

 

يكي از مهمترين  فعاليت هاي يك تيم مديريت شبكه در هر سازماني،‌ مانيتورينگ شبكه است كه به منظور افزايش كارائي و عملكرد كلي شبكه و اهداف آن مي باشد به طور کلی یک سیستم مانیتورینگ شبکه تمامی تجهیزات و ارتباط های آنها را بررسی و در صورت لزورم آنها را رفع می کند و گزارش عملکرد آنها را ارائه می دهد.

هر نوع شبکه با هر تعداد تجهیزات به مانیتورینگ نیاز دارد زیرا ممکن است در نگاه اول شبکه دارای هیچ گونه اختلالی نباشد و به طور عادی به کار خود ادامه دهد ولی مانیتورینگ شبکه ممکن است مشکلاتی را مشاهده و گزارش کند که باعث افزاش عملکرد شبکه، کاهش هزینه های نگهداری تجهیزات، کاهش فعالیت های نیروی انسانی و در نهایت تضمینی برای آینده آن شبکه شود.

لذا يكي از رايج ترين و كارآمدترين روش ها براي مانيتورينگ شبكه استفاده از پروتكل SNMP‌ مي باشد.

هر کدام از عناصری که مدیریت می شوند (مانند روتر، سوئیچ، سرور و ...) که در واقع قسمتی از شبکه را تشکیل می دهند دارای یک نماینده (Agent)  می باشند که وظیفه آن جمع آوری و ذخیره سازی اطلاعات میزبان خود می باشد و در نهایت آن اطلاعات را در اختیار سیستم مدیریت شبکه و یا همان NMS  قرار می دهد. به طور کلی اگر تمامی تجهیزات قابلیت پشتیبانی ازSNMP  را دارا باشند، این قابلیت را دارند که با استفاده از Agent اطلاعات خود را برای بهبود عملکرد کل شبکه در اختیار سیستم مدیریت مرکزی قرار دهند.